پیام عاشورا به جهان اسلام امروز

برای جستجوی پیام های عاشورا به جهان اسلام امروز لازم است به بررسی خطبه ها و سخنان برپاکننده قیام عاشورا بپردازیم و در شرایط امروز به فرمان او اقتدا کنیم. مهمترین پیام عاشورا امر به معروف و نهی از منکر است. در حقیقت این فریضه بیانگر عدم بی تفاوتی مسلمانان به احوال یکدیگر است یعنی کسی که مسلمان باشد و نسبت به شرایط دیگران غم و دردی نداشته باشد و در پی اصلاح نباشد اساسا مسلمان نخواهد بود. چنانکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: « مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم »(الکافی، ج2ص164) کسی که صبح کند در حالی که تلاشی برای برطرف شدن مشکلات و امور مسلمین نداشته باشد از ایشان نیست و کسی که صدای مردی را که از مسلمین کمک می خواهد بشنود و جوابش را نگوید مسلمان نیست.

با توجه به این روایت و نگاهی به پیام امربه معروف و نهی از منکر در واقعه عاشورا مسلمانان و نامسلمانان در این زمان خط کشی خواهند شد.

امام حسین علیه السلام در خطبه ای در کنار خانه کعبه با فریاد برسر علمای دین به آیات قرآن استناد کرده و خواستار توجه آگاهان به مسائل اجتماعی جهان اسلام می شود :

لَوْ لا یَنْهاهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ، یعنى «چرا مربّیان خداپرست و دانشمندان، آنان را از گفتار گناه آلودشان باز نمى دارند؟- مائده: 63»، و [در آیه اى دیگر] فرماید: لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ- إلى قوله: لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ یعنى: «کسانى از فرزندان اسرائیل (یعقوب) که کافر شدند لعنت شدند- تا آنجا که فرماید:- آرى، بد بوده است آنچه را که انجام مى دادند- مائده: 78»، و تنها دلیل انتقاد و بدگوئى خداوند از ایشان این بود که آن افراد با اینکه اعمال منکر و ناپسند ستمکاران را مشاهده مى کردند، ولى به جهت بهره اى که از آنان مى بردند و هراسى که از آن بر حذر بودند، در منع و بازداشتن ایشان هیچ قدمى بر نمى داشتند. در حالى که خداوند مى فرماید: فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ یعنى: «شما از مردم مترسید، و از من بترسید- مائده: 44» و نیز فرماید: الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ یعنى: «و مردان و زنان مؤمن دوستان و یاوران یک دیگرند، به کار نیک و پسندیده فرمان  مى دهند، و از کار زشت و ناپسند باز مى دارند- توبه: 71»، بنابراین خداوند به «امر به معروف» و «نهى از منکر» بعنوان فریضه اى از جانب خود سخن آغاز فرمود، چه او بر این مطلب واقف بود که اگر حقّ این دو مطلب ادا شده و تحقّق پذیرد و برپا ماند، تمامى واجبات چه آسان و چه مشکلش پایدار و استوار مى گردد.(تحف العقول، ص237)

اگر اندیشمندان و عالمان دینی بفکر اصلاح امور جامعه نباشند و در برابر تغییرات فرهنگی و ارزشی جامعه سکوت کنند و بی تفاوتی داشته باشند قطعا با عالمان بنی اسرائیل فرقی ندارند که با غیبت حضرت موسی علیه السلام در مقابل پرستش سامری هیچ نگفتند و نکردند. برای هر زمان و مکانی و در هر دینی، سامری پرستی وجود دارد که البته هشدارها و انذار علما موجب آگاهی مردم می شود. در جهان امروز هم خیل عظیمی از مسلمانان شیفته و دلباخته جاذبه های مادی فرهنگ غرب شده اند و قسمتی از دین را رها کرده و متلازم قسمت دیگر شده اند. نماز و حج را بپا داشته و در شهوات فرو رفته اند. باجهای دولتهای غربی در بهره مندی ایشان از دنیا موجب سکوت در برابر وحشیانه ترین حملات صهیونیستها که دشمنی خود را به جهان اسلام ثابت کرده اند در غزه شده است و باید این فراز از خطبه امام حسین علیه السلام را برای ایشان قرائت کرد.

امام بعد از این مقدمه خطاب به علمای امت می فرمایند: « سپس شما اى مردمان پرنفوذ، جماعتى هستید معروف به دانش و خوبى و خیرخواهى، و بواسطه خدا در دل دیگران مهابتى پیدا نموده اید، شرافتمند از شما حساب مى برد، و ناتوان و ضعیف شما را گرامى مى دارد، و آنان که با شما هم درجه و همپایه اند و بر آنان حقّ نعمتى ندارید شما را بر خود مقدّم مى دارند. هر گاه نیازهاى مردم از ایشان دریغ شود شما به شفاعت برمى خیزید چونان هیبت پادشاهان و ملوک، و عزّت بزرگان و سروران در کوى و برزن گذر مى کنید، آیا جز این است که تمام اینها را تنها به جهت امیدى که مردم به برپائى حقوق الهى بشما دارند نائل شده اید؟! هر چند که شما از اداى غالب حقوق خدائى در تقصیر و کوتاهى بسر میبردید و حقّ امامان را ناچیز و بى اهمیّت مى شمرید، امّا حقّ افراد ناتوان را پس پایمال ساختید، ولى حقّ خود را- بنا بر ادّعایتان- طلب کردید. نه مالى را بخشش نمودید، و نه جانى را براى آفریننده اش به مخاطره انداختید، و نه با خویشاوندى براى رضاى خدا به ستیز پرداختید، [و با این حال ] شما بر خدا آرزوى بهشت مى کشید؛ و همجوارى با پیامبران؛ و امان از عذابش را خواهانید!! »

احترام مردم به علما آیا جز بخاطر خداست؟ مردم دنبال رضایت خدا هستند که اقتدای به علما می کنند اما اگر علما وظیفه خود را در راهنمایی مردم و امر به معروف و نهی از منکر ایشان انجام ندهند آنگاه مورد خطاب امام علیه السلام خواهند بود که فرمود: « من بر شما جماعت آرزومند از خداوند؛ بیمناکم و در هراس، که مبادا گرفتار عذابى از عذابهاى الهى؛ و مشمول عقوبت خداوند گردید، زیرا شما به یک مقامى از بزرگى رسیده اید که بدان بر دیگران برترى و ترجیح یافته اید- در حالى که افراد مشهور به خداپرستى احترام نشوند- و شما بخاطر خدا در میان مردم ارجمند شده اید، با چشم خود مى بینید و ناظرید که پیمانهاى الهى شکسته شده؛ و هراس ندارید!؟ با آنکه از شکستن پیمان پدرانتان در هراسید! عهد و پیمان رسول خدا صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم خوار و بى مقدار گشته، و کورها و لالها و زمین گیرها در همه شهرها بى سرپرست و بى پناه مانده اند، و بر آنان رحم نمى شود، با این حال شما در حدّ مسئولیّت خود نیز کار نمى کنید، و آن کس را که در این راه وظیفه اش را انجام مى دهد یارى نمى کنید! به مسامحه و سازش با ستمگران خود را آسوده مى دارید، و تمام اینها از جهت آنست که خداوند فرمان جلوگیرى از منکرات و بازداشتن مردم را از آنها داده، و شما از آن  غافلید و بدان بى توجّه! و شما از این لحاظ گرفتارترین مردمید! و سهم بیشترى از این مصیبت را دارائید، زیرا شما در حفظ مقام رفیع علمى دانشمندان، مغلوب و دچار شکست شدید، و اى کاش مى دانستید، یا کوشش و تلاشى داشتید.»( تحف العقول-ترجمه جعفرى، ص: 220)

حال در شرایط مواجه کشور ما با تهاجم فرهنگی، در مواجه جهان اسلام با حمله صهیونیستها به غزه، در فخرفروشی پیشرفتهای تکنولوژیک کشورهای صنعتی به کشور های اسلامی، در قرائت های جدید و نوپا با ژستهای روشنفکرانه از متن دین، در تفرقه افکنی های مذاهب اسلامی علمای دین اسلام اعم از شیعه و سنّی چه وظیفه ای دارند؟ در برابر همه این مسائل و اوضاع امت، علما، آگاهان و دانایان دین بعنوان پیش قراولان امت اسلامی در حرکتهای زنده اسلامی به ایفای نقش در برابر ندای تاریخی امام حسین علیه السلام می پردازند و مسلمانان نیز با تبیین امام از نقش علما به نظارت و هماهنگی با ایشان دست می یابند